نحوه نوشتن انگیزه‌ نامه (SOP) و نکات مهم آن

• نویسنده: نریمان پارسا
• مهاجرت تحصیلی

برای دریافت مشاوره رایگان جهت تحصیل در کانادا و استرالیا و انتخاب دانشگاه، بررسی کلیه مدارک و توانایی فردی شما و در آخر، تشکیل یک پرونده‌ی قوی مهاجرتی در کنار تیمی مجرب از متخصصین اخذ ویزای تحصیلی با داشتن مجوز رسمی از وزارت علوم، کافیست با شماره 02171400111 تماس بگیرید.

انگیزه‌ نامه یا همان به اختصار SOP، یکی از مدارک اصلی و مهم برای اخذ پذیرش از دانشگاه مد نظر می‌باشد که یک متقاضی مهاجرت تحصیلی، آن را حال خود و یا با کمک یک وکیل یا موسسه مهاجرتی تنظیم کرده و به همراه دیگر مدارک اصلی مانند مدرک زبان، ریزنمرات، رزومه تحصیلی، توصیه نامه و سایر مدارک ضروری به دانشگاه مقصد ارسال می‌نماید. در این مطلب قصد داریم که نحوه نوشتن یک انگیزه‌ نامه خوب را به همراه نکات مهم و کلیدی آن، بایدها و نبایدها و دیگر موارد مد نظر بیان کنیم. فقط توجه داشته باشید که اگرچه انگیزه‌ نامه‌ها حاوی فرمت و محتوای تقریبا یکسانی هستند اما جالب است بدانید که برای هر مقطع تحصیلی (کارشناسی، دکتری و...) یا هر کشور مقصد (کانادا، استرالیا و...) و یا حتی رشته مد نظر (به ویژه برخی رشته‌های خاص مانند پزشکی، MBA و...) باید نکات مربوط به آن را رعایت نمود و به عبارتی انگیزه‌ نامه مخصوص آن را نوشت که در این مطلب صرفا قصد بیان نحوه نگارش و نکات مهم برای یک انگیزه‌ نامه در حالت کلی را داریم؛ با وبلاگ ادب ویزا همراه باشید.

انگیزه‌ نامه (SOP) چیست؟

انگیزه نامه که مخفف State of Purpose (اظهار هدف و انگیزه) بوده، همانطور که از نامش پیدا است، نامه‌ایی است که شما خود را بطور کامل برای اخذ پذیرش از دانشگاه مقصد معرفی کرده و انگیزه و هدف‌تان را برای تحصیل در دانشگاه مد نظر بیان خواهید نمود و اطلاعات کلیدی و مهم در رابطه با خودتان و پیشینه تحصیلی، اهداف و... را بیان خواهید نمود.

توجه نمایید که منظور از انگیزه نامه معرفی خود و بیان رزومه تحصیلی است و اشتباه برداشت نگردد که برای معرفی هویت خود یا رزومه تحصیلی، نباید خود اصل مدارک آن‌ها را در انگیزه نامه شامل کرده و یا برای معرفی خود برای مثال در زمینه سطح زبان یا دانشگاهی که درس خوانده‌اید، نباید خود اصل مدرک زبان یا دانشگاه را شامل نمایید. به عبارتی دیگر مدارک ضروری مانند معدل و ریزنمرات، مدرک زبان، توصیه نامه، مدارک هویتی و... به صورت جداگانه و همراه با انگیزه نامه به عنوان مجموعه‌ایی از مدارک اصلی و ضروری به دانشگاه ارسال می‌گردد. به بیان ساده و با ذکر یک مثال عامیانه، شما اینطور در نظر بگیرید که مدارک دیگر مانند مدرک زبان، مدرک تحصیلی، سابقه کار، توصیه نامه، نامه CV و... به عنوان قطعات و اجزای اصلی و ضروری فرستاده می‌شود و انگیزه‌نامه حکم یک فایل راهنمایی برای معرفی و تشریح آن‌ اجزای مهم به همراه دیگر نکات تکمیلی برای معرفی خودتان و نشان دادن شخصیت بهتری از خود در زمینه تحصیلی و همچنین در زمینه شخصی مانند هدفمند بودن، پشتکار داشتن و... را دارد.

انگیزه‌ نامه چقدر اهمیت دارد؟

انگیزه نامه، شما را از نظر قدرت تحصیلی، تسلط به زبان، قوت شخصیتی، هدفمندی، پشتکار در زمان تحصیل و بسیاری از الزامات مهم دیگر معرفی می‌نماید. در واقع یکی از معیارهای اصلی پذیرش شما به عنوان یک متقاضی مهاجرت برای تحصیل از سوی دانشگاه مد نظر، همین انگیزه نامه می‌باشد. به زبان ساده، انگیزه نامه باعث آشنایی آن دانشگاه و فرد (یا افراد) دخیل در رد یا قبولی پذیرش شما پیش از ملاقات حضوری با شما می‌شود و بنابراین این آشنایی پیش از ملاقات و در نتیجه اطلاع از صلاحیت‌ها و توانایی‌های شما، شخص مسئول را برای تصمیم‌گیری، راحت‌تر و مطمئن‌تر نموده که آیا شما شایسته‌ی تحصیل در آن دانشگاه هستید یا خیر؟

و یا یک مثال بسیار واضح‌تر؛ شما فرض نمایید که می‌خواهید مثلا ویزای توریستی یک کشور را دریافت نمایید، در این راستا می‌بایست مدارک ضروری مانند پاسپورت معتبر، عدم سوء پیشینه، مدارک شغلی، مدارک تمکن مالی و گردش حساب بانکی و... را ارائه بدهید؛ این مدارک را مانند مدرک تحصیلی، مدرک زبان، مدارک هویتی و... در نظر بگیرید. حال برای روز مصاحبه سفارت یا نامه‌ایی که به سفارت ارسال می‌شود، آنچه که شما در راستای هدف از سفرتان بیان می‌کنید و اینکه آفیسر را قانع نمایید که پس از سفر به کشور خود باز می‌گردید و سایر موارد، بخش مهمی برای تصمیم‌گیری برای ویزا شدنتان است؛ چرا که در صورت قانع نشدن آفیسر، هرچقدر هم که مدارک لازم برای اخذ ویزای شما تکمیل و عالی و بی نقص هم باشد، همین مصاحبه یا مکاتبه با سفارت، کاملا ورق را بر می‌گرداند. این مصاحبه در روز سفارت یا مکاتبه با سفارت را مانند انگیزه‌نامه در نظر بگیرید که چقدر می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی تاثیر داشته باشد؛ حال حتی بهترین معدل یا نمره مدرک زبان را هم داشته باشید.

نحوه نگارش انگیزه نامه چگونه است؟

همانطور که در ابتدای متن نیز اشاره کرده‌ایم، انگیزه‌ نامه‌ها حاوی فرمت و محتوای تقریبا یکسانی هستند اما برای هر مقطع تحصیلی (کارشناسی، دکتری و...) یا هر کشور مقصد (برای مثال تحصیل در کانادا، استرالیا و...) و یا رشته مد نظر (به ویژه برای برخی رشته‌های خاص مثل پزشکی، MBA و...) باید یکسری نکات و جزئیات مربوط به آن را رعایت کرده و به بیانی دیگر، انگیزه‌ نامه ویژه آن را نوشت.

همچنین جا دارد بگوییم که تقریبا بهترین حالت برای نگارش یک انگیزه نامه بطور عمومی بین 800 تا 1000 کلمه (تقریبا در 2 صفحه A4) می‌باشد؛ حال ممکن است بنا به شرایطی شخصی به دلیل به رشته انتخابی و یا هر دلیل مهم دیگری نیاز به نگارش محتویات بیشتری باشد (اما توجه کنید؛ حداکثر 1200 کلمه و بیشتر از این مقدار نشود) اما در حالت عمومی فرمت کمیتی ذکر شده را رعایت نموده و در همین محدوده 800 الی 1000 کلمه، بهترین بیان خود را ارائه دهید. منظور از بهترین بیان این است که اگر در انگیزه نامه به موضوعات زیادی اشاره می‌نمایید، اینطور نباشد که صرفا یک اشاره‌ گنگ و سرسری باشد و مسئولی که نامه را می‌خواند متوجه منظور نگردد و بجای اینکار از برخی موضوعات غیر ضروری بکاهید. همینطور برعکس قضیه نیز صادق است؛ یعنی اگر به غیر از موضوعات اصلی، موضوعات دیگرتان کم است از توضیحات مضاعف یا خسته کننده صرف نظر کنید، حال برای این کار یا موضوعی دیگر که می‌تواند مفید باشد را اضافه نموده و یا نامه را در حد خلاصه‌تر نگه دارید.

حال که از توضیحات تکمیلی بگذریم، به نحوه نگارش انگیزه‌نامه و فرمت صحیح نگارش یک نسخه SOP خوب بپردازیم؛ بطور کلی یک انگیزه نامه با فرمت استاندارد 7 (گاها 8) بخش و پاراگراف بدین ترتیب دارد:

پاراگراف اول: معرفی

از عنوان ذکر شده دچار سوء‌تفاهم نشوید و در واقع این پاراگراف برای معرفی خود و اسم و فامیل و شرح مشخصات خود نیست. در واقع این بخش به گونه‌ایی معرفی کلی از آنچه که در انگیزه‌نامه قرار است درباره‌اش صحبت شود می‌نویسید؛ در واقع در این بخش:

• می‌توانید کمی با ترکیبی از حرفه، رشته‌ی انتخابی و هدف‌تان از خودتان بگویید.
• کمی از کشور و محل زندگی‌تان بگویید (بسیار مختصر).
• درباره دانشگاهی که انتخاب کرده‌اید صحبت کنید و دلیل خود را بگویید
• درباره رشته‌ایی که قرار است تحصیل کنید صحبت نموده و دلایل خود برای انتخاب این رشته را بیان نمایید؛ به ویژه اشاره به دلیل اصلی انتخاب رشته مانند الگو گرفتن از شخصی، اتفاق خاصی در زندگی، یا صرفا وجود علاقه و استعداد از سنین کم و...
• از اهداف بلند مدت خود، اهداف شغلی و... خود صحبت نموده و آن را به رشته انتخابی تعریف شده در خط بالا ارتباط دهید.
• کمی پیرامون این مورد که چگونه می‌توانید برای رشته‌ی انتخابی در دانشگاه مقصد و همچنین برای آینده شغلی آن هنگام اشتغال پس از تحصیل مفید واقع باشید.
• کلیه موارد فوق را خلاصه توضیح داده چرا که تقریبا کلیه آن‌ها در بندهای بعدی بصورت مفصل می‌بایست توضیح داده شود.

پاراگراف دوم: پیشینه تحصیلی

درباره پیشینه تحصیلی خود پیرامون رشته‌ی انتخابی و اهدافتان برای آینده خود پیرامون سابقه آکادمیک خود صحبت نمایید و در این راستا، بیان موفقیت‌های خود و نقاط قوت‌تان در تجربه‌های تحصیلی مذکور فراموش نگردد. اگر هم که تحصیلاتتان یا حداقل بخش قابل توجهی از آن مرتبط با رشته‌ی مد نظر نیست، باز آن‌ها را بیان کنید؛ چرا که اگر مفید واقع نگردد حداقل ضرر نخواهد داشت.

پاراگراف سوم: پیشینه کاری

درباره پیشینه و سوابق کاری خود پیرامون رشته‌ی انتخابی و اهدافتان برای آینده خود در زمینه شغلی و یا ارائه ایده و پروژه خودتان پیرامون سابقه شغلی تا به الان خود صحبت نمایید و در این راستا، بیان موفقیت‌های خود و نقاط قوت‌تان در تجربه‌های شغلی مذکور فراموش نگردد. اگر هم که تجربه شغلی‌تان و یا حداقل بخش قابل توجهی از آن مرتبط با رشته‌ی مد نظر نیست، باز آن‌ها را بیان کنید؛ چرا که اگر مفید واقع نگردد حداقل ضرر نخواهد داشت.

پاراگراف چهارم: بیان هدف فعلی‌تان

آنچه که مشخص است بنا بر ارسال انگیزه‌نامه و انتظار برای اخذ پذیرش از دانشگاه مد نظر، هدف و برنامه فعلی‌تان تحصیلی می‌باشد. پس در این بخش مجددا درباره رشته‌ایی که میخواهید تحصیل کنید آن را بطور کامل معرفی کرده و درباره آن صحبت نمایید و سپس درباره اینکه چرا این رشته را انتخاب کرده‌اید کاملا شرح داده و به درستی این بحث را به مهارت‌ها، تجربیات و اهداف خود ربط دهید. همچنین (بخصوص برای مقاطع ارشد و دکتری) زمینه‌هایی که علاقه دارید برای آن‌ها تحقیق و پژوهش انجام داده و در پروژه‌های مرتبط به آن‌ها شرکت کنید، بطور واضح اشاره نمایید.

پاراگراف پنجم: بیان هدف‌تان برای آینده

آنچه که مشخص است پس از تحصیل، شما به نحوی وارد بازار کار خواهید شد؛ خواه این ورود می‌تواند از طریق استخدام نزد کارفرمایی دیگر و نشان دادن پیشرفت و افزایش مهارت‌ها و تجربیات خود در آن محیط باشد، یا از طریق کارآفرینی و اشتغال‌زایی خودتان یا خوداشتغالی باشد و یا زمان پس از تحصیل‌تان را به انجام پروژه‌های شخصی در حرفه‌ی خود در زمینه ابداع یا اختراع خاصی یا در جست و جوی یک ایده‌ی ناب برای شروع کار خود اختصاص دهید. پس در این بخش درباره این موارد صحبت کنید، حال می‌تواند صرفا یک مورد از آن‌ها باشد و یا ترکیبی از 2 یا 3 حالت ذکر شده از آینده شغلی؛ اما آنچه که می‌گویید صادقانه باشد.

پاراگراف ششم: علت انتخاب این دانشگاه

در این بخش شما ضمن آنکه چرا این دانشگاه را انتخاب کرده‌اید، از ابعادی مانند دلایل علاقه به این دانشگاه، آگاهی از اعتبار و رتبه و کیفیت نظام آموزشی آن و حتی مزایای آن مانند امکانات، موقعیت مکانی آن و... صحبت نموده و بعد از آن به گونه‌ایی؛ نه با لحنی پیچیده اما در عین سادگی، بیان نمایید که چرا و چگونه می‌توانید شایسته‌ی پذیرش در دانشگاه مد نظر بوده و در حین تحصیل خود در آنجا، برای خود، دانشگاه و دیگران مفید واقع باشید. همچنین اشاره به تمایل به فعالیت‌ها و پروژه‌های علمی بصورت گروهی و میل به تعامل با دیگران در این راستا می‌تواند تاثیر خوبی داشته باشد.

پاراگراف هفتم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

در این پاراگراف باید از گفته‌های خود نتیجه‌گیری کرده و استدلال نمایید که کاملا آمادگی برای ملحق شدن به دانشگاه مد نظر را دارید، برای چالش‌های پیش‌رو چه از نظر تحصیلی و چه به عنوان یک دانشجوی مهاجر آماده هستید و به گونه‌ایی میل و شوق و انرژی واقعی خود را برای حضور و تحصیل در آن دانشگاه به عنوان خاتمه‌ی انگیزه‌نامه و در جهت ماندگاری تاثیر بر خواننده، به خوبی نشان دهید. همچنین اگر با یک مدرس یا پروفسوری در حال مکاتبه هستید و یا از سمت آن‌ها مورد پذیرش واقع شده‌اید، در این بخش به آن اشاره نمایید.

• همانطور که اشاره کردیم، انگیزه‌نامه می‌تواند دارای 8 بند باشد که بندی دیگری که کمتر متعارف است تحت عنوان "بیان وضعیت تمکن مالی و میزان دارایی" می‌باشد که در صورت صلاحدید وکیل یا موسسه مهاجرتی مد نظرتان می‌شود به انگیزه نامه اضافه گردد.

سوالاتی که باید در انگیزه نامه به آن‌ها پاسخ دهید

با توجه به مطالب ذکر شده برای نگارش بخش‌های مختلف انگیزه ‌نامه، بطور عمومی در انگیزه نامه به سوالات زیر قرار است که پاسخ دهید:

• چه رشته‌ایی را برای تحصیل می‌خواهید انتخاب کنید؟
• هدفتان از انتخاب رشته مذکور چیست؟
• هدفتان از انتخاب این دانشگاه چیست؟
• هدفتان از انتخاب این کشور برای تحصیل چیست؟
• آیا خودتان را می‌توانید با تفاوت‌های فرهنگی، زبانی، زندگی و... در کشور جدید و دانشگاه انطباق دهید؟
• آیا خصوصیات یا اخلاق خاصی دارید که لازم باشد ما در جریان آن باشیم؟
• سوابق تحصیلی و یا کاری در رابطه با رشته‌ی انتخابی‌تان چیست؟
• آینده و هدفتان برای پس از فارغ‌التحصیلی چیست؟
• چه مهارت‌هایی در زمینه رشته انتخابی قصد دارید کسب کنید؟
• اگر قصد اشتغال پس از تحصیل ندارید، قصدتان برای ادامه تحصیل چگونه است؟
• از دانشگاه و دپارتمانی که رشته مورد نظرتان را ارائه می‌دهد چه توقعی دارید؟
• خود شما چه کمک و خدمتی می‌توانید به دانشگاه کرده و در کل چگونه می‌توانید مفید واقع باشید؟
• چرا از ادامه تحصیل در کشور خود صرف نظر نموده‌اید؟