چگونه باید انگیزه نامه (SOP) بنویسیم؟+ نکات مهم

• نویسنده: ملیکا برزوئی
• مهاجرت تحصیلی

انگیزه‌ نامه یا همان به اختصار SOP، یکی از مدارک اصلی و مهم برای اخذ پذیرش از دانشگاه مد نظر می‌باشد که یک متقاضی مهاجرت تحصیلی، آن را حال خود و یا با کمک یک وکیل یا موسسه مهاجرتی تنظیم کرده و به همراه دیگر مدارک اصلی مانند مدرک زبان، ریزنمرات، رزومه تحصیلی، توصیه نامه و سایر مدارک ضروری به دانشگاه مقصد ارسال می‌نماید. در این مطلب قصد داریم که نحوه نوشتن یک انگیزه‌ نامه خوب را به همراه نکات مهم و کلیدی آن، بایدها و نبایدها و دیگر موارد مد نظر بیان کنیم. فقط توجه داشته باشید که اگرچه انگیزه‌ نامه‌ها حاوی فرمت و محتوای تقریبا یکسانی هستند اما جالب است بدانید که برای هر مقطع تحصیلی (کارشناسی، دکتری و...) یا هر کشور مقصد (کانادا، استرالیا و...) و یا حتی رشته مد نظر (به ویژه برخی رشته‌های خاص مانند پزشکی، MBA و...) باید نکات مربوط به آن را رعایت نمود و به عبارتی انگیزه‌ نامه مخصوص آن را نوشت که در این مطلب صرفا قصد بیان نحوه نگارش و نکات مهم برای یک انگیزه‌ نامه در حالت کلی را داریم؛ با وبلاگ ادب ویزا همراه باشید.

انگیزه‌ نامه (SOP) چیست؟

انگیزه نامه که مخفف State of Purpose (اظهار هدف و انگیزه) بوده، همانطور که از نامش پیدا است، نامه‌ای است که شما خود را به‌طور کامل برای اخذ پذیرش از دانشگاه مقصد معرفی کرده و انگیزه و هدف‌تان را برای تحصیل در دانشگاه مد نظر بیان خواهید نمود و اطلاعات کلیدی و مهم در رابطه با خودتان و پیشینه تحصیلی، اهداف و... را بیان خواهید کرد.

نیازی به اصل مدارک نیست: منظور از انگیزه نامه معرفی خود و بیان رزومه تحصیلی است و برای معرفی هویت خود یا رزومه تحصیلی، نباید اصل مدارک را پیوست انگیزه نامه کنید. برای مثال در زمینه سطح زبان یا دانشگاهی که درس خوانده‌اید، نباید خود اصل مدرک زبان یا دانشگاه را پیوست انگیزه نامه کنید.

استفاده از انگیزه نامه به عنوان راهنمای سایر مدارک: مدارک ضروری مانند معدل و ریزنمرات، مدرک زبان، توصیه نامه، مدارک هویتی و... به صورت جداگانه و همراه با انگیزه نامه به عنوان مجموعه‌ایی از مدارک اصلی و ضروری به دانشگاه ارسال می‌گردد.

به بیان ساده و با ذکر یک مثال عامیانه، شما اینطور در نظر بگیرید که مدارک دیگر مانند مدرک زبان، مدرک تحصیلی، سابقه کار، توصیه نامه، نامه CV و... به عنوان مدارک اصلی و ضروری فرستاده می‌شوند و انگیزه‌نامه حکم یک فایل راهنما برای معرفی و تشریح‌ مدارک ارسالی دارد. در انگیزه نامه نکات تکمیلی برای معرفی خودتان و نشان دادن شخصیت شما در زمینه تحصیلی و در زمینه شخصی مانند هدفمند بودن، پشتکار داشتن و... بیان می‌شود.

چرا نوشتن انگیزه نامه تا این حد مهم است؟

دلایلی که نشان می‌دهند نوشتن انگیزه نامه (SOP) تا چه حد مهم است، شامل موارد زیر می‌شوند:

• انگیزه نامه اولین مدرکی است که نظر تیم پذیرش دانشگاه را به خود جلب می‌کند.
• انگیز نامه به شما اجازه می‌دهد که تمایز و دلایل برتری خود نسبت به دیگر متقاضیان را مشخص کنید.
• انگیزه نامه اهداف بلند مدت و برنامه‌ای که برای زندگی دارید را تعیین می‌کند. 

انگیزه نامه، شما را از نظر قدرت تحصیلی، تسلط به زبان، قوت شخصیتی، هدفمندی، پشتکار در زمان تحصیل و بسیاری از الزامات مهم دیگر معرفی می‌کند. در واقع یکی از معیارهای اصلی پذیرش شما به عنوان یک متقاضی مهاجرت برای تحصیل از سوی دانشگاه مد نظر، همین انگیزه نامه است. به زبان ساده، انگیزه نامه باعث آشنایی آن دانشگاه و فرد (یا افراد) دخیل در رد یا قبولی پذیرش شما پیش از ملاقات حضوری با شما می‌شود. بنابراین این آشنایی پیش از ملاقات و در نتیجه اطلاع از صلاحیت‌ها و توانایی‌های شما، شخص مسئول را برای تصمیم‌گیری، راحت‌تر و مطمئن‌تر می‌کند که آیا شما شایسته‌ تحصیل در آن دانشگاه هستید یا خیر؟

یک مثال بسیار واضح‌تر؛ شما فرض کنید که می‌خواهید مثلا ویزای توریستی یک کشور را دریافت نمایید، در این راستا می‌بایست مدارک ضروری مانند پاسپورت معتبر، عدم سوء پیشینه، مدارک شغلی، مدارک تمکن مالی و گردش حساب بانکی و... را ارائه بدهید. این مدارک را مانند مدرک تحصیلی، مدرک زبان، مدارک هویتی و... در نظر بگیرید. حال برای روز مصاحبه سفارت یا نامه‌ای که به سفارت ارسال می‌شود، آنچه که شما در راستای هدف از سفرتان بیان می‌کنید و اینکه آفیسر را قانع نمایید که پس از سفر به کشور خود باز می‌گردید و سایر موارد، بخش مهمی برای تصمیم‌گیری برای ویزا شدنتان است؛ چرا که در صورت قانع نشدن آفیسر، هرچقدر هم که مدارک لازم برای اخذ ویزای شما تکمیل و عالی و بی نقص هم باشد، همین مصاحبه یا مکاتبه با سفارت، کاملا ورق را بر می‌گرداند. این مصاحبه در روز سفارت یا مکاتبه با سفارت را مانند انگیزه‌نامه در نظر بگیرید که چقدر می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی تاثیر داشته باشد؛ حال حتی اگر بهترین معدل یا نمره مدرک زبان را هم داشته باشید.

نحوه نگارش انگیزه نامه چگونه است؟

انگیزه‌ نامه‌ها فرمت و محتوای تقریبا یکسانی دارند، اما برای هر مقطع تحصیلی (کارشناسی، ارشد، دکتری و...)، هر کشور مقصد (برای مثال تحصیل در کانادا، استرالیا و...) یا رشته مد نظر (به ویژه برای برخی رشته‌های خاص مثل پزشکی، MBA و...) باید یکسری نکات و جزئیات مربوط به آنها را رعایت کرده و به بیانی دیگر، انگیزه‌ نامه ویژه آنها را نوشت.

بهترین حالت برای نگارش یک انگیزه نامه به‌طور عمومی بین 800 تا 1000 کلمه (تقریبا در 2 صفحه A4) است. حال ممکن است بنا به شرایطی مثل رشته انتخابی یا هر دلیل مهم دیگری نیاز به نگارش محتویات بیشتری باشد (اما توجه کنید حداکثر تعداد کلمات 1200 کلمه باشد و بیشتر از این مقدار نشود). در حالت عمومی فرمت کمیتی ذکر شده را رعایت نموده و در همین محدوده 800 الی 1000 کلمه، بهترین بیان خود را ارائه دهید. منظور از بهترین بیان این است که اگر در انگیزه نامه به موضوعات زیادی اشاره می‌کنید، اینطور نباشد که صرفا یک اشاره‌ گنگ و سرسری باشد و مسئولی که نامه را می‌خواند متوجه منظور نگردد؛ به‌جای اینکار از برخی موضوعات غیرضروری بکاهید.

برعکس قضیه نیز صادق است؛ یعنی اگر به غیر از موضوعات اصلی، موضوع دیگری برای توضیح ندارید از توضیحات مضاعف یا خسته کننده صرف نظر کنید. شما می‌توانید موضوع دیگری که می‌تواند مفید باشد را اضافه کرده و یا نامه را در حد خلاصه‌تر نگه دارید.

وقت آن است که از توضیحات تکمیلی بگذریم و به نحوه نگارش انگیزه‌نامه و فرمت صحیح نگارش یک نسخه SOP خوب بپردازیم. به‌طور کلی یک انگیزه نامه با فرمت استاندارد، 7 (گاها 8) بخش و پاراگراف دارد که به ترتیب زیر هستند.

پاراگراف اول انگیزه نامه: معرفی

اشتباه نکنید؛ این پاراگراف برای معرفی خود و اسم و فامیل و شرح مشخصات شما نیست. در واقع این بخش به گونه‌ای معرفی کلی از آن چیزی است که قرار است در انگیزه‌نامه بنویسید. در پاراگراف اول انگیزه نامه باید موارد زیر ذکر شوند:

• کمی درباره خودتان با توجه به حرفه، رشته انتخابی و هدفتان صحبت کنید.
• کمی از کشور و محل زندگی‌تان بگویید (بسیار مختصر).
• درباره دانشگاهی که انتخاب کرده‌اید صحبت کنید و دلیل خود را بگویید.
• درباره رشته‌ای که قرار است تحصیل کنید صحبت کرده و دلایل خود برای انتخاب این رشته را بیان کنید؛ به ویژه اشاره به دلیل اصلی انتخاب رشته مانند الگو گرفتن از شخصی، اتفاق خاصی در زندگی یا صرفا وجود علاقه و استعداد از سنین کم و...
• از اهداف بلند مدت خود، اهداف شغلی و... خود صحبت کنید و آن را به رشته انتخابی تعریف شده در خط بالا ارتباط دهید.
• کمی پیرامون این مورد که رشته انتخابی در دانشگاه مقصد چه تاثیری در آینده شغلی و اشتغال شما بعد از فارغ التحصیلی دارد، صحبت کنید.
• کلیه موارد فوق را خلاصه توضیح دهید؛ چرا که تقریبا کلیه آن‌ها در بندهای بعدی به‌صورت مفصل می‌بایست توضیح داده شوند.

پاراگراف دوم انگیزه نامه: پیشینه تحصیلی

درباره پیشینه تحصیلی خود پیرامون رشته‌ی انتخابی و اهدافتان برای آینده صحبت کنید و در این راستا، بیان موفقیت‌های خود و نقاط قوت‌تان در تجربه‌های تحصیلی مذکور فراموش نشود. اگر هم تحصیلاتتان یا حداقل بخش قابل توجهی از آن مرتبط با رشته‌ مد نظر نیست، باز آن‌ها را بیان کنید؛ چرا که اگر مفید واقع نگردد حداقل ضرر نخواهد داشت.

پاراگراف سوم انگیزه نامه: پیشینه کاری

درباره پیشینه و سوابق کاری خود پیرامون رشته‌ی انتخابی، اهدافتان برای آینده خود در زمینه شغلی و ارائه ایده و پروژه مطابق سابقه کاری خود صحبت کنید و در این راستا، بیان موفقیت‌های خود و نقاط قوت‌تان در تجربه‌های شغلی مذکور فراموش نگردد. اگر که تجربه شغلی‌تان یا حداقل بخش قابل توجهی از آن مرتبط با رشته‌ی مد نظر نیست، باز آن‌ها را بیان کنید؛ چرا که اگر مفید واقع نگردد حداقل ضرر نخواهد داشت.

پاراگراف چهارم انگیزه نامه: بیان هدف فعلی‌تان

آنچه که مشخص است بنا بر ارسال انگیزه‌نامه و انتظار برای اخذ پذیرش از دانشگاه مد نظر، هدف و برنامه فعلی‌تان تحصیل می‌باشد. پس در این بخش مجددا رشته‌ای که می‌خواهید تحصیل کنید را به‌طور کامل معرفی کرده و درباره آن صحبت نمایید. سپس درباره اینکه چرا این رشته را انتخاب کرده‌اید کاملا شرح دهید و به درستی این بحث را به مهارت‌ها، تجربیات و اهداف خود ربط دهید. همچنین به حوزه‌هایی که علاقه دارید، برای آن‌ها تحقیق و پژوهش انجام داده‌اید و در پروژه‌های مرتبط با آن‌ها شرکت کرده‌اید(بخصوص برای مقاطع ارشد و دکتری)، به طور واضح اشاره نمایید.

پاراگراف پنجم انگیزه نامه: بیان هدف‌تان برای آینده

آنچه که مشخص است پس از تحصیل، شما به نحوی وارد بازار کار خواهید شد؛ خواه این ورود می‌تواند از طریق استخدام نزد کارفرمایی دیگر و نشان دادن پیشرفت مهارت‌ها و افزایش تجربیات، از طریق کارآفرینی و اشتغال‌زایی یا خوداشتغالی باشد. شاید هم زمان پس از تحصیل‌تان را به انجام پروژه‌های شخصی در حرفه‌ی خود، در زمینه ابداع یا اختراع خاصی یا در جستجوی یک ایده‌ی ناب برای شروع کار خود اختصاص دهید. پس در این بخش درباره این موارد صحبت کنید، حال می‌تواند صرفا یک مورد از آن‌ها باشد و یا ترکیبی از 2 یا 3 حالت ذکر شده از آینده شغلی؛ اما آنچه که می‌گویید صادقانه باشد.

پاراگراف ششم انگیزه نامه: علت انتخاب این دانشگاه

در این بخش شما ضمن آنکه می‌گویید چرا این دانشگاه را انتخاب کرده‌اید، از ابعادی مانند دلایل علاقه به این دانشگاه، آگاهی از اعتبار و رتبه و کیفیت نظام آموزشی آن و حتی مزایای آن مانند امکانات، موقعیت مکانی و... صحبت نموده و بعد از آن در عین سادگی بیان کنید که چرا و چگونه می‌توانید شایسته‌ی پذیرش در دانشگاه مد نظر بوده و در حین تحصیل در آنجا، برای خود، دانشگاه و دیگران مفید باشید. همچنین اشاره به تمایل به فعالیت‌ها و پروژه‌های علمی به‌صورت گروهی و میل به تعامل با دیگران در این راستا می‌تواند تاثیر خوبی داشته باشد.

پاراگراف هفتم انگیزه نامه: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

در این پاراگراف باید از گفته‌های خود نتیجه‌گیری کرده و استدلال نمایید که کاملا آمادگی برای ملحق شدن به دانشگاه مد نظر را دارید، برای چالش‌های پیش‌رو چه از نظر تحصیلی و چه به عنوان یک دانشجوی مهاجر آماده هستید و به گونه‌ای میل و شوق و انرژی واقعی خود را برای حضور و تحصیل در آن دانشگاه به عنوان خاتمه‌ی انگیزه‌نامه، به خوبی نشان دهید. اگر با یک مدرس یا پروفسور در حال مکاتبه هستید و یا از سمت آن‌ها مورد پذیرش واقع شده‌اید، در این بخش به آن اشاره نمایید.

• همانطور که اشاره کردیم، انگیزه‌نامه می‌تواند دارای 8 بند باشد و بند دیگری که کمتر متعارف است تحت عنوان "بیان وضعیت تمکن مالی و میزان دارایی" می‌باشد که در صورت صلاحدید وکیل یا موسسه مهاجرتی مد نظرتان می‌شود به انگیزه نامه اضافه گردد.

سوالاتی که باید در انگیزه نامه به آن‌ها پاسخ دهید

با توجه به مطالب ذکر شده برای نگارش بخش‌های مختلف انگیزه ‌نامه، به‌طور عمومی در انگیزه نامه قرار است به سوالات زیر پاسخ دهید:

• چه رشته‌ای را برای تحصیل می‌خواهید انتخاب کنید؟
• هدفتان از انتخاب رشته مذکور چیست؟
• هدفتان از انتخاب این دانشگاه چیست؟
• هدفتان از انتخاب این کشور برای تحصیل چیست؟
• آیا خودتان را می‌توانید با تفاوت‌های فرهنگی، زبانی، زندگی و... در کشور جدید و دانشگاه انطباق دهید؟
• آیا خصوصیات یا اخلاق خاصی دارید که لازم باشد ما در جریان آن باشیم؟
• سوابق تحصیلی و یا کاری در رابطه با رشته‌ی انتخابی‌تان چیست؟
• آینده و هدفتان برای پس از فارغ‌التحصیلی چیست؟
• چه مهارت‌هایی در زمینه رشته انتخابی قصد دارید کسب کنید؟
• اگر قصد اشتغال پس از تحصیل ندارید، قصدتان برای ادامه تحصیل چگونه است؟
• از دانشگاه و دپارتمانی که رشته مورد نظرتان را ارائه می‌دهد چه توقعی دارید؟
• خود شما چه کمک و خدمتی می‌توانید به دانشگاه کرده و در کل چگونه می‌توانید مفید واقع باشید؟
• چرا از ادامه تحصیل در کشور خود صرف نظر نموده‌اید؟

قالب انگیزه نامه (SOP) چگونه باید باشد؟

قبل از ارسال انگیزه نامه باید فرمت آن را به حالت استاندارد تغییر دهید. برای داشتن انگیزه نامه‌ای با فرمت استاندارد، سه فاکتور زیر را باید در نظر گرفت.

طول صفحه: انگیزه نامه باید بین یک تا یک و نیم صفحه باشد باشد. از نوشتن انگیزه نامه بیش از 2 صفحه‌ای بپرهیزید. محتوای طولانی و پرجزئیات باعث می‌شود که خواننده خسته شود.

فرمت نوشتاری: اندازه فونت ایده آل برای انگیزه نامه 12 pt است. نکته بعدی حاشیه‌های صفحه است که باید حداقل یک اینچ از لبه های برگه فاصله داشته باشد تا جذابیت بصری انگیزه نامه افزایش یابد.

طول پاراگراف و جملات: انگیزه نامه‌هایی که جملات طولانی و بعضا پیچیده‌ای دارند، به سرعت کنار گذاشته می‌شوند. بهتر است طول هر پارگراف بیشتر از 10 خط نباشد و از نوشتن جملات طولانی خودداری کنید.

نکات نوشتن انگیزه نامه‌ای متمایز از سایر رقبا

پیش از اینکه نوشتن انگیزه نامه را شروع کنید، باید نکات مهم را به خاطر بسپارید و اجرا کنید. این نکاتِ به ظاهر ساده هستند که انگیزه نامه شما را از سایر رقبایتان متمایز می‌کنند. مهمترین نکاتی که هنگام نوشتن SOP باید به خاطر بسپارید، عبارتند از:

نوشتن عبارات منفی ممنوع: روی شکست‌ها و نقاط ضعف خودتان نگرش منفی نداشته باشید. به عنوان مثال به جای تمرکز روی معدل پایین، بهتر است درباره تلاشتان برای بهبود آن و تعهدتان به برنامه تحصیلی جدید صحبت کنید.

صحبت شفاف درباره دلایل درخواستتان: به طور کاملا واضح و شفاف توضیح دهید که دلیل تصمیم شما برای مهاجرت تحصیلی چیست. به عنوان مثال بگویید به دلیل نبود امکانات و ابزارهای لازم برای پژوهشی خاص ناچار به مهاجرت هستید.

پرهیز از ذکر جزئیات بیش از حد: روی تجربیات و جنبه‌هایی از زندگی خود تمرکز کنید که با اهداف تحصیلی شما همسو باشند.

نتیجه گیری موثر: آمادگی خود برای چالش‌های تحصیلی و مهاجرتی را در نتیجه‌گیری نشان دهید و جمله‌ای تاثیرگذار برای اثربخشی بیشتر بگویید.

اثبات دستاوردهایتان: برای اثبات ادعاهایتان در انگیزه نامه، اشاره به دستاوردهای خود در طول زندگی داشته باشید.

توجیه نقص‌ها: حتما در انگیزه نامه هر گونه نقص مثل گپ تحصیلی را با دلایل قانع کننده توجیه کنید.

تحقیق در مورد دانشگاه: در مورد محیط دانشگاه و فرهنگ مقصد مهاجرتی خود تحقیق کنید و بگویید که آماده وفق دادن خودتان با شرایط جدید هستید.

مختصر و خلاصه نوشتن: مستقیما سر اصل مطلب بروید و از بسط دادن جملات خودداری کنید.

نوشتن از نگاه اول شخص: برای تاثیرگذاری بیشتر، انگیزه نامه را به صورت اول شخص بنویسید.

سرقت ادبی ممنوع: انگیزه نامه شما باید منحصر به فرد باشد و هر گونه سرقت ادبی در نوشتن انگیزه نامه به سرعت شناسایی می‌شود و برنامه مهاجرتی شما را به خطر می‌اندازد.

بایدها و نبایدهای نوشتن انگیزه نامه (SOP)

بایدهای نوشتن انگیزه نامه	نبایدهای نوشتن انگیزه نامه
فونت و سایز مناسبی برای نوشتن انگیزه نامه انتخاب کنید.	به هیچ عنوان انگیزه نامه از پیش آماده ارسال نکنید.
انگیزه نامه را با دیدگاهی مثبت درباره آینده بنویسید.	بیشتر از تعداد کلمات تعیین شده ننویسید.
انگیزه نامه باید لحنی رسمی داشته باشد.	از تکرار جملات قبلی بپرهیزید.
حتما قبل از ارسال انگیزه نامه از نظر نگارشی و گرامی آن را ویرایش کنید.	از طنز یا کنایه هنگام نوشتن انگیزه نامه دوری کنید.
انگیزه نامه باید بر اساس دانشگاه و رشته مد نظرتان نوشته شود.	نقاط قوت و شکست های خود را بزرگ جلوه ندهید.
اهداف و علایق خود را به طور واضح بیان کنید.	اطلاعات غیرضروری و بی ربط را در انگیزه نامه ننویسید.
به تجربیات مرتبط با رشته مدنظرتان اشاره کنید.	از تعریف کردن بیش از حد از خودتان خودداری کنید.

نمونه انگیزه نامه تحصیلی به فارسی

ایده گرفتن از نمونه انگیزه نامه به فارسی به شما جهت نوشتن انگیزه نامه‌‌ای کامل و جامع کمک م‌کند. اما توجه داشته باشید که انگیزه نامه شما باید صرفا معرف نقاط قوت و ضعف و سوابق کاری و تحصیلی شما باشد؛ بنابراین از نمونه انگیزه نامه برای رشته پزشکی یا مدیریت تنها برای ایده گرفتن استفاده کنید.

نمونه انگیزه نامه برای کار با انگیزه نامه تحصیلی تفاوت دارد و باید نکات خاص دیگری را به خاطر بسپارید. اگر ایده‌ای برای نوشتن انگیزه نامه ندارید یا نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید، می توانید صفر تا صد پروسیه مهاجرت تحصیلی خود را به گروه ادبی ویزا بسپارید. گروه مهاجرتی ادب ویزا با داشتن سال‌ها سابقه موفق در این حوزه، بدون درخواست هزینه‌ای اضافه، انگیزه نامه‌ای کامل و جامع متناسب با شرایط شما می‌نویسد. برای کسب اطلاعات بیشتر و درخواست نوشتن انگیزه نامه با شماره های موجود در سایت تماس بگیرید.