آخرین آمار جمعیت ایرانیان خارج از کشور 2024

• نویسنده: ملیکا برزوئی
• اخبار مهاجرت

جمعیت ایرانیان خارج از کشور به صورت واقع گرایانه رقمی بین 4 تا 10 میلیون نفر گزارش شده است. به طور تقریبی، چیزی در حدود 250 میلیون نفر در جهان، مهاجر هستند؛ یعنی در کشوری که در آن متولد شده‌اند، زندگی نمی‌کنند. البته بدست آوردن آمار دقیق تعداد مهاجران سخت و تقریبا غیر ممکن است. به این دلیل که در بسیاری از موارد شاید امکان آمارگیری دقیق وجود ندارد یا اینکه ممکن است بسیاری از مهاجرت‌ها و تغییرات در زمان کوتاه رخ دهند و قابل ثبت نباشند.

اما برای آنکه رقمی قابل استناد و مشترکی را بررسی کنیم، ما نیز به همان آمارهای رسمی از سازمان‌های سرشماری جهانی یا مربوط به هر کشور استناد می‌کنیم. با استناد به این آمار تعداد ایرانیان مهاجر خارج از کشور چیزی در حدود 4 میلیون نفر است. بنابراین با استناد به همین آمارها، تعداد ایرانیان در هر کشور نه چندان دقیق اما تا حد امکان واقع‌گرایانه شده و به آماری مشترک دست خواهیم یافت. در این مطلب از بلاگ ادب ویزا جمعیت ایرانیان مقیم کشورهای مختلف دنیا را بررسی می‌کنیم.

تعداد ایرانیان خارج از کشور چقدر است؟

مهاجرت همواره در طول تاریخ در بین بشریت در جریان بوده است؛ حتی آن زمان‌هایی که چیزی تحت عنوان کشور و مرز وجود نداشته بود. اما بحث ما در این مطلب، بیشتر بررسی و ارائه آمار عمدتا در یک قرن و نیم قرن اخیر است. مهاجرت در بین مردم همه‌ کشورهای دنیا رایج است؛ حتی در بهترین کشورهای دنیا دلایل بسیاری ممکن است وجود داشته باشد که عمدتا یا به دلیل نارضایتی‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی و... در کشور مبداء بوده و یا شخص تحت تاثیر یک نوع کمال‌گرایی، آینده و زندگی خود را در جای دیگری از جهان می‌بیند. حال می‌تواند به دلیل موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و زیبایی‌های آن کشور باشد، چه برای امور اشتغال و امرار معاش و چه برای تفریح و گذراندن دوران بازنشستگی، مهاجرت تحصیلی و...

به دست آوردن آمار واقع گرایانه از مهاجرت افراد کار ساده‌ای نیست. برای مثال اگر بخواهیم تعداد ایرانیان در یک کشور اروپایی را بررسی کنیم، حتی در هر ماه، آمار ممکن است به میزان قابل توجهی تغییر کند و فرد سیتیزن اروپا به دلیل وجود موقعیت فراهم، به راحتی به کشور اروپایی دیگری مهاجرت کند. اما اگر بخواهیم تعداد ایرانیان در کل قاره‌ اروپا را بررسی کنیم، عدد بدست آمده دقیق‌تر بوده و همچنین تغییرات آن کمتر یا حداقل با نظم و روتین مشخص‌تری خواهد بود.

بنابراین درباره جمعیت مهاجران ایرانی در برون از مرز عین این قضیه صادق است؛ بنابراین اگر نخواهیم به آمارهای رسمی و موجود بسنده کنیم و به صورت واقع گرایانه تاریخ را بررسی کنیم، تعداد ایرانیان مهاجر در جهان رقمی بین 4 تا 10 میلیون نفر می‌تواند باشد. همچنین تعریف هر سازمان آماری از واژه مهاجر می‌تواند با سازمان دیگر فرق داشته باشد یا به دلیل تغییرات سریع و غیر قابل رهگیری، عدد دقیقی همواره در دست نباشد.

در ادامه جمعیت ایرانیان مهاجر در کشورهای مختلف دنیا را به ترتیب بیشترین جمعیت بررسی می‌کنیم.

نام کشور	تعداد ایرانیان مقیم کشور
آمریکا	1.900.000 نفر
کانادا	400.000 نفر
آلمان	319.000 نفر
انگلیس	350.000 نفر
امارات متحده عربی	300.000 نفر
سوئد	127.000 نفر
ترکیه	126.000 نفر
استرالیا	120.000 نفر
عراق	110.000 نفر
فرانسه	90.000 نفر

کشور ایالات متحده آمریکا چیزی در حدود 1 میلیون و 900 هزار نفر (تقریبا 2 میلیون نفر) جمعیت ایرانی دارد که رتبه نخست بیشترین جمعیت ایرانیان خارج از کشور را به خود اختصاص داده است. بزرگترین موج مهاجرت ایرانیان به آمریکا از سال 1979 میلادی به بعد اتفاق افتاده است. آمار جالب دیگر اینکه از این جمعیت چیزی در حدود 850 هزار نفر یعنی حدود نصف جمعیت ایرانی در آمریکا در ایالت کالیفرنیا و عموما شهر لس آنجلس متمرکز است. بنابراین در لیست القاب شهر لس آنجلس، نام "تهرانجلس" نیز دیده می‌شود (درست مانند لقب تهرانتو برای شهر تورنتو در کانادا) و جالب آن که لس آنجلس قبل از سال 1357 شمسی، یکی از شهرهای خواهرخوانده با شهر تهران بود. البته قرارگیری آمریکا در رتبه یکم از نظر میزبانی جمعیت مهاجر ایرانی جای تعجب ندارد؛ چرا که آمریکا به سرزمین مهاجرپذیری، چند فرهنگی و چند ملیتی مشهور است و قرارگیری آمریکا در رتبه اول از نظر تعداد جمعیت مهاجر، درباره بسیاری از کشورهای دیگر نیز عینا صادق است.

کانادا میزبان بیش از 400 هزار نفر ایرانی است و این کشور در حال حاضر اولویت اول ایرانیان برای مهاجرت به حساب می‌آید. چرا که از یک سوی، کشور آمریکا طی چندین سال اخیر و عمدتا از سال 2016 به بعد، درهای خود را به روی چندی از کشورها و از جمله شهروندان ایرانی بسته و مهاجرت به این کشور برای ایرانیان هر روز سخت‌تر از دیروز شده، از سوی دیگر نیز کشور کانادا سیاست های مهاجرتی راحت‌تری را به خصوص برای ایرانیان وضع کرده است. این کشور به ویژه از سال 2024 میلادی به بعد قرار است هر ساله میزبان بیش از 500 هزار مهاجر جدید (یعنی اعطای اقامت و شهروندی) باشد.

کانادا همچنین هر ساله نیز میزبان بیش از 600 هزار دانشجوی بین‌المللی می‌باشد. البته تحصیل در کانادا در چندین سال اخیر به عنوان بهترین و راحت‌ترین گزینه برای مهاجرت به این کشور، اخذ مجوز کار و دستیابی به اقامت دائم تلقی می‌شود. به طور خلاصه در طی این سال‌ها به همان میزان که آمریکا از گزینه مهاجرتی برای بسیاری از افراد حذف شده، کانادا به همان میزان به عنوان مقصد رویایی متقاضیان مهاجرت شناخته شده است.

کشور آلمان با داشتن اقتصاد برتر اروپا و رتبه سومین اقتصاد برتر جهان، میزبان 319 هزار ایرانی است و به عنوان بهترین مقصد در قاره‌ اروپا برای مهاجرت، کار، زندگی و... شناخته می‌شود که رقابت تنگاتنگی با انگلیس دارد. آلمان نیز مانند کانادا درهای خود را به روی همه ملیت‌ها باز گذاشته و همچنین از روش‌های مهاجرتی بسیار متنوعی حمایت می‌نماید. ایرانیان به این کشور عمدتا از طریق دو روش کاری و تحصیلی مهاجرت می‌کنند. مزیت بزرگ تحصیل در کشور آلمان این است که تحصیل به زبان آلمانی حتی برای دانشجویان بین‌المللی رایگان می‌باشد. از طرف دیگر روش‌های مهاجرت کاری به این کشور بسیار متعدد بوده و با وجود روش‌های ترکیبی تحصیل و کار (مانند دوره‌های آوسبیلدونگ در آلمان و...) ایرانیان زیادی را هر ساله روانه این کشور می‌کند.

منظور از کشور انگلیس پادشاهی متحده بریتانیا است و این پادشاهی متحده شامل کشورهای انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی می‌شود که میزبان بین 100 تا 350 هزار ایرانی می‌باشد و علت مشخص نبودن عدد دقیق، همان موارد ذکر شده در ابتدای مقاله است. اما تخمین جمعیت ایرانیان در انگلیس بیش از 100 هزار نفر به طور قطعی بوده و از طرفی هم بعید است که تا به حال این آمار از میزان 350 هزار نفر فراتر رفته باشد. بریتانیا قدرت دوم اقتصادی در اروپا و قدرت ششم اقتصادی در جهان (در هر دو مورد پس از کشور آلمان) می‌باشد و این کشور در کنار آمریکا به عنوان برترین مقصد تحصیلی جهان از بابت دانشگاه‌ها و قوی بودن نظام آموزشی (و یکی از گرانترین مقاصد تحصیلی جهان) تلقی می‌گردد. همچنین کیفیت کار و اشتغال، زندگی، رفاه، پیشرفت و در کل هر شاخص کیفیتی زندگی در این کشور بسیار بالا می‌باشد.

کشور امارات متحده‌ عربی میزبان بیش از 300 هزار نفر ایرانی است. البته این آمار در هر لحظه که بخواهد ازش صحبت شود، به احتمال خیلی زیاد آمار دقیقی نخواهد بود و بنا به دلایل متعدد، تغییرات تعداد مهاجران ایرانی در این کشور در طی کوتاه مدت، قابل توجه است؛ حال می‌خواهد کمتر باشد و حال بیشتر. عمده دلیل آن این است که اکثر ایرانیان به عنوان نیروی کار در حال حاضر در این کشور فعالیت دارند و شاید همچنان شهروندی این کشور را نداشته باشند. اما در کل چیزی که امارات را بسیار مورد توجه ایران و همه‌ کشورهای اطراف قرار داده، جدای از اقتصاد بزرگ آن، موقعیت‌های شغلی فراوانی است که این کشور با بهترین حقوق‌ها و دستمزدها در اختیار مهاجران قرار می‌دهد. دیگر دلیل ارزش بالای ارز کشور امارات است که همه را وسوسه به اشتغال در این کشور می‌کند. هر ریال عمان در حال حاضر معادل 2.6 دلار می‌باشد.

کشور سوئد میزبان قریب به 127 هزار ایرانی می‌باشد. سوئد و در کل کشورهای حوزه اسکاندیناوی (نروژ، سوئد و فنلاند) و در کل کشورهای نوردیک (همان کشورهای نامبرده + دانمارک و ایسلند) مورد توجه جهانیان و از جمله ایرانیان برای مهاجرت بوده است. به ویژه متقاضیانی که بیشتر به دنبال کشورهای آرام‌تر، کم هیاهوتر و امن، آرام، قانونمند، برابری و عدالت سیاسی، اجتماعی و نژادی بیشتر هستند. سوئد در بین کشورهایی که به آنها اشاره کردیم، به کشور برابری‌ها شهرت دارد. شما به عنوان یک شهروند در این کشور تساوی، برابری و عدالت را به معنای واقعی در حقوق اجتماعی، اشتغال و کاریابی، میزان حقوق، درآمد و... تجربه خواهید کرد.

ترکیه به عنوان کشور همسایه، سالانه میزبان بیش از 2 میلیون توریست صرفا از کشور ایران بوده و به طور تخمینی میزبان 126 هزار ایرانی مهاجر است. ترکیه که در گذشته بیشتر به عنوان یک مقصد تفریحی و مسافرتی برای ایرانیان تلقی می‌شد، در سال‌های اخیر با توجه به تجربه‌ موفق و دلپذیر زندگی و مهاجرت به این کشور از سوی تعداد قابل توجهی از هموطنان، مورد استقبال برای مهاجرت قرار گرفته است.

 اگرچه که این کشور همانند کشورهای مهاجرپذیر دیگر برنامه‌های متنوعی برای مهاجرت کاری، تحصیلی و... دارد اما مهمترین مزیت ترکیه نسبت به مقاصد مهاجرتی محبوب دیگر، این است که ترکیه اجازه‌ اخذ اقامت و شهروندی این کشور را صرفا با خرید ملک و بدون نیاز به هیچ شرط دیگر فراهم می‌نماید. از طرف دیگر مبلغ در نظر گرفته شده در این کشور برای اخذ شهروندی از طریق خرید ملک (250 هزار دلار آمریکا)، نسبت به دیگر مقاصد مهاجرتی که از طریق خرید ملک اقامت می‌دهند، کمتر است. از سوی دیگر ترکیه کشور همسایه بوده و از نظر نزدیکی و رفت و آمد حتی با اقوام و آشنایان به دلیل نبود معضل ویزا، مزیت مهمی نسبت به دیگر مقاصد مهاجرتی دارد.

استرالیا نیز مشابه کانادا و عمدتا به همان دلایل، سالیان سال مورد توجه ایرانیان قرار گرفته است. اما به دلیل بزرگی این کشور، پراکندگی شهرها و در نتیجه پراکندگی جمعیت شاید نتوان یک عدد دقیق و قطعی را در مورد تعداد ایرانیان خارج از کشور و مقیم استرالیا اعلام کرد. اما تخمین زده می‌شود که حداقل 120 هزار ایرانی در استرالیا به عنوان مهاجر حضور دارند. استرالیا اگرچه که نسبت به کانادا برای مهاجرت کاری پروسه راحت‌تری دارد اما همانند کانادا، گزینه‌ی تحصیل در استرالیا  راحت ترین روش برای اخذ ویزای این کشور و در نهایت دستیابی به اقامت دائم و شهروندی استرالیا تلقی می‌گردد.

عراق به عنوان همسایه ایران، اگرچه که از نظر عموم و اکثریت، به عنوان مقصد مهاجرتی خوبی تلقی نمی‌شود، اما در طول تاریخ و همچنین بنا به تعداد قابل توجه مهاجرت‌های کاری موقت به این کشور، به طور تقریبی میزبان بیش از 110 هزار نفر ایرانی می‌باشد. البته این را هم در نظر بگیریم که بخش قابل توجهی از ایرانیان در این کشور نیز کردهای ایرانی هستند که در کردستان عراق اقامت دارند.

فرانسه از دیگر مقاصد رویایی جهان هم برای سفر و هم برای مهاجرت و زندگی است و تخمین زده می‌شود که میزبان بیش از 90 هزار ایرانی باشد. با نگاه به شهرهای اصلی و بزرگ فرانسه و به خصوص قلب آن پاریس، اوج حضور روح هنری، مهندسی، تکنولوژی، مدرنیته و صنعتی بودن را در آن می‌توان مشاهده نمود. همچنین کیفیت زندگی در این کشور، اشتغال و درآمد، کیفیت تحصیل و نظام آموزشی، تفریح و فراغت، آرامش و امنیت و... در سطح بسیار بالایی قرار دارد.

کشورهایی مانند، پاکستان، ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و... که یا همسایه و دارای مرز مشترک با ایران بوده و یا بسیار به ایران نزدیک هستند، به طور تخمینی در مجموع بیش از 150 هزار نفر ایرانی را در خود جای داده‌اند. منتهی از آنجایی که تقریبا همه‌ کشورهای نامبرده اکثرا از دید عموم، کشورهای محبوب برای مهاجرت نیستند، حضور ایرانیان در این کشورها (و عمدتا، فرزندان مهاجران ایرانی در آن‌ها) در طول تاریخی طولانی‌تر به دلایل خاص و شخصی، برای کار، ازدواج و... شکل گرفته است.

سایر کشورهایی که جمعیت قابل توجهی از ایرانیان را در خود جای داده‌اند (حداقل 10 هزار نفر) از قرار زیر هستند. در میان این کشورها و پس از کشورهای مذکور تا به اینجای مقاله، کشور هلند در دنیا و اروپا بیشترین تعداد ایرانی به میزان 50 هزار نفر دارد. در این لیست که به ترتیب نزولی بوده، مابقی کشورها را می‌بینید که غالبا حداقل 20 هزار ایرانی یا در کمترین حالت 10 هزار ایرانی را در خود جای داده‌اند:

• هلند
• اتریش
• ایتالیا
• دانمارک
• بلژیک
• سوئیس
• نروژ
• اسپانیا
• فنلاند
• نیوزلند
• کویت
• مالزی
• نیوزلند
• گرجستان
• هند
• قطر
• ژاپن
• سوریه
• چین
• روسیه
• لبنان
• تایلند
• قبرس
• مجارستان
• اوکراین
• مصر
• لهستان

همانطور که پیش‌تر نیز به این قضیه اشاره گردید، بنا به تغییرات قابل توجه در کوتاه مدت، نبود و عدم انتشار آمار درست یا معتبر، عدم امکان آمارگیری و یا رهگیری پرونده‌های مهاجرتی و مسافرتی، شاید تخمین دقیق تعداد ایرانیان در هر کشوری ممکن نباشد. اما با تفکیک تعداد مهاجران ایرانی در جهان بر اساس قاره‌ها و قلمروها، ما را به عددی واقعی‌تر و دقیق‌تر نزدیک خواهد نمود. تقسیم بندی جمعیت ایرانیان مهاجر و خارج از کشور بر اساس قاره از قرار زیر می‌باشد:

• قاره آمریکا: 47 درصد و 5 کشور برتر عبارتند از: آمریکا، کانادا، برزیل، آرژانتین و مکزیک
• قاره اروپا: 29 درصد و 5 کشور برتر عبارتند از: آلمان، انگلیس، سوئد، فرانسه و هلند
• کشورهای عربی و قاره آفریقا: 14 درصد
• قاره آسیا و اقیانوسیه: 10 درصد